Kalp Yetersizligi
Bilindiği gibi vücudumuzdaki bütün organ ve dokuların enerji ve oksijen ihtiyacı kalbin pompaladığı kan ile karşılanıyor. Kalbin kanı pompalama fonksiyonunun vücudun enerji ve oksijen ihtiyacını karşılayamayacak kadar bozulması, kalp yetersizliği olarak tanımlanıyor. Yeterli enerji ve oksijen alamayan bütün orğanların fonksiyonları etkileniyor. Böbrek kan akımının azalması vücutta tuz ve su tutulumuna neden oluyor. Bunun sonucunda akciğer, bacaklar, karın boşluğu ve diğer organlarda sıvı birikimi başlıyor. Kalp kasının kasılma fonksiyonunda azalma nedeniyle ortaya çıkan kalp yetersizliğine, Sistolik kalp yetersizliği, gevşeme fonksiyonunda azalma sonucu gelişen kalp yetersizliğine Diyastolik kalp yetersizliği deniyor.
KALP YETERSİZLİĞİNE YOL AÇAN NEDENLER:
Koroner Arter Hastalığı: Kalp kasını besleyen koroner Arterlerin damar sertliği nedeniyle daralması sonucu kalp kasının yeterli beslenememesi kasılma ve kanı pompalama fonksiyonunun bozulmasına neden oluyor.
Kalp Krizi ( Myokard Infarktüsü): Koroner Arterin tam tıkanması sonucu oluşan kalp krizinde, kalp kasında kalıcı hasar oluşuyor. Damar açılırsa kalp kasındaki hasar ve dolayısıyla kalp yetersizliği oluşma riski azalıyor.
Hipertansiyon: Atardamarlardaki kanbasıncının yüksek olması olarak tanımlanan Hipertansiyon iki mekanizma ile kalp yetersizliğine neden oluyor. Damar sertliği (Ateroskleroz) gelişimini kolaylaştırıyor. Bunun sonucunda oluşan koroner yetmezliği ve kalp krizi kalp yetersizliğine zemin hazırlıyor. Diğer yönden kalp kası kalınlaşıp (Hipertrofi) ve zamanla yoruluyor.
Kalp Kası Hastalıkları(Kardiyomiyopatiler): Koroner Arter hastalığı ve Hipertansiyon olmaksızın kalp kasında kasılma veya gevşeme bozukluğu gözlenen kalp hastalıkları Kardiyomiyopatil olarak adlandırılıyor. Birçok kardiyomiyopatide sebep saptanamıyor ve bu grup idyopatik kardiyomiyopati olarak sınıflanıyor.
Kalp Kapak Hastalıkları: Kapak fonksiyonlarında oluşan bozukluklar kalp kasının daha fazla yük altında kalasına neden oluyor. Daha fazla çalışmak zorunda kalan kalp kası zamanla yorulup kalp yetersizliği gelişiyor.
Doğumsal Kalp Hastalıkları: Kalp ve büyük damarlarda doğumsal yapı bozukluklarıyla seyreden bu hastalık grubundadad erken veya geç dönemde kalp yetersizliği görülebiliyor.
Kalp Ritim Bozuklukları: Hızlı ve düzensiz kalp atımlarıyla seyreden kalp ritim bozuklukları, tedavi edilmezlerse kalp kasının yorup kalp yetersizliğine neden olabiliyor.
Diğer Nedenleri: Şeker hastalığı, ağır kansızlık ve böbrek yetmezliği kalp yetersizliğine zemin hazırlayan hastalıklar olarak biliniyor.
KALP YETERSİZLİĞİNİN YAYGINLIĞI:
Kalp yetersizliği, hemen bütün kalp hastalıklarının son dönemlerinde ortaya çıkan bir klinik tablo olduğundan bütün dünyada yaygın olarak görülüyor ve hastaneye yatış nedenleri arasında birinci sırayı alıyor. Görülme oranı yaşla artıyor.
KALP YETERSİZLİĞİNİN BELİRTİ VE BULGULARI:
Nefes Darlığı: Eforla, yatar durumda veya gece uykudan uyandıran nefes darlığı şeklinde görülüyor.
Öksürük, pembe renkli köpüklü balgam
Halsizlik Yorgunluk
Bacaklarda, ayakbileklerinde, ayaksırtında şişlik (ödem)
Kalp atımlarında düzensizlik veya hızlanma
Boyun toplar damarlarında belirginleşme
Karaciğerde büyüme, gerilme, karın boşluğunda sıvı birikimi (Asit)
İştahsızlık, bulantı
Konsantrasyon güçlüğü
Bu belirti ve bulgular sadece kalp yetersizliğine spesifik olmayıp başka hastalıklardada görülebiliyor. Bu nedenle doktor muayenesini takiben kesin tanı için birtakım tetkiklerin yapılması gerekiyor.
KALP YETERSİZLİĞİ TANISI İÇİN UYGULANAN TESTLER:
Akciğer Filmi: Akciğer filminde kalp gölgesinin genişlemiş olması ve akciğerlerde sıvı birikiminin gözlenmesi kalp yetersizliği tanısını destekliyor.
Elektrokardiyografi (EKG): Kalp yetersizlikli hastaların büyük bir çoğunluğunda EKG’de anormal bulgular gözleniyor
Ekokardiyografi: Kalp yetersizliği tanısında kullanılan en değerli test olarak biliniyor. Ekokardiyografi ile; kalp boşlukları, kalp kapakları, kalp kasının fonksiyonları detaylı olarak incelenebiliyor. Kalbin kasılma fonksiyonun güvenilir bir parametresi olan Ejeksiyon Fraksiyonu (EF) ekokardiyografi ile sağlıklı bir şekilde ölçülebiliyor. Sağlıklı bir kalpte EF % 60 civarında olması gerekiyor. Bunun % 40’ın altında bulunması kişide şikayet olmasa bile kalp yetersizliğinin varlığını düşündürüyor.
Radyonüklid Ventrikülografi: Vücuda zararı olmayacak miktarda radyoaktif madde verilerek yapılan bu tetkikte sağ ve sol kalbin kasılma fonksiyonları değerlendiriliyor.
Kalp Kateterizasyonu ve koroner anjiyografi: Kasık veya koldaki atardamara kateter adı verilen ince bir tüple girilip buradan koroner damarlara kontrast madde verilerek filme alınıyor. Bu yöntemle koroner arterlerdeki darlık ve tıkanıklıklar net şekilde görülebildiği gibi, kalbin kasılma fonksiyonu kapakları hakkında değerli bilgiler ediniliyor.
Kan Testleri: Kalp yetersizliği şüphesi olan kişilerde; şeker böbrek ve troid fonksiyon testleri kan sayımı, serum elektrolitleri, kan yağları ve Pro-BNP testlerinin yapılması gerekiyor. BNP düzeyi 100pg/mh’nın altında ise %80 doğrulukla kalp yetersizliği olmadığı söylenebiliyor.
KALP YETERSİZLİĞİNDE TEDAVİ:
Kalp yetersizliği olan hastaların bir bölümünde altta yatan neden tedavi edilince kalp yetmezliği tamamen düzelebiliyor ( örn. Kalp kası hasar görmemiş, kapak fonksiyon bozukluğu cerrahi yöntemle düzeltilmiş bir hastada olduğu gibi ) Ancak kalp yetersizlikli hastaların büyük bir bölümü uzun süreli takip ve tedavi gerektiriyor.
İlaç Dışı Önlemler:
Sigara ve Alkol bırakılmalı
Tuz kısıtlanmalı, günde 2Gr ( Bir çay kaşığı ) ile kısıtlanması öneriliyor.
Sıvı alımı kısıtlanmalı vücutta yoğun sıvı birikimi ( ödem ) olan ve yüksek doz idrar söktürücü kullanma ihtiyacı olan hastalarda günlük sıvı alımının 1,5-2Lt. ile kısıtlanması öneriliyor.
Fazla kilo verilmeli fazla kilo kalbin iş yükünü artırdığından kalp yetersizliğini olumsuz yönde etkiliyor.
Grip ve Pnömokok aşısı yapılmalı. Solunum yolu infeksiyonları kalp yetersizliğini artırdıklarından bu tip önleyici tedbirlerin alınmasının faydalı olduğu bildiriliyor.
Düzenli egzersiz yapılmalı. Kalp yetersizliğinde; düzenli egzersizin fonksiyonel kapasiteyi artırdığı, hastalığa ait şikayetleri azalttığı, hipertansiyonun kontrolünü kolaylaştırdığı ve hastanın moralini iyi yönde etkilediği biliniyor. Bu nedenle şikayte neden olacak sınırı aşmadan yürüyüş, bisiklet yüzme gibi sporların düzenli olarak yapılması öneriliyor.
KALP YETERSİZLİĞİ TEDAVİSİNDE İLAÇ VE DİĞER YÖNTEMLER
Günümüzde kalp yetersizliğnin tedavisinde, bir bölümü şikayetlerin giderilmesinde etkili, bir bölümü aynı zamanda yaşam süresinide uzattığı ispatlanmış ilaçlar kullanılıyor. Ülkemizde yeteri kadar uygulanamasada ABD ve Avrupa ülkelerinde ilaç tedavisine cevap vermeyen ağır kalp yetersizliklerinde kalp transplantasyonu etkin bir yöntem olarak kullanılıyor. Kalp yetersizliğinde görülen ciddi ritim bozuklularna bağlı ani ölümü azaltan otomatik defibriltör ve bazı özel durumlarda kalp yetersizliğine olumlu katkılar sağlayan çift odacıklı pil bir süredir uygulanıyor.
KALP YETERSİZLİĞİNE YOL AÇAN NEDENLER:
Koroner Arter Hastalığı: Kalp kasını besleyen koroner Arterlerin damar sertliği nedeniyle daralması sonucu kalp kasının yeterli beslenememesi kasılma ve kanı pompalama fonksiyonunun bozulmasına neden oluyor.
Kalp Krizi ( Myokard Infarktüsü): Koroner Arterin tam tıkanması sonucu oluşan kalp krizinde, kalp kasında kalıcı hasar oluşuyor. Damar açılırsa kalp kasındaki hasar ve dolayısıyla kalp yetersizliği oluşma riski azalıyor.
Hipertansiyon: Atardamarlardaki kanbasıncının yüksek olması olarak tanımlanan Hipertansiyon iki mekanizma ile kalp yetersizliğine neden oluyor. Damar sertliği (Ateroskleroz) gelişimini kolaylaştırıyor. Bunun sonucunda oluşan koroner yetmezliği ve kalp krizi kalp yetersizliğine zemin hazırlıyor. Diğer yönden kalp kası kalınlaşıp (Hipertrofi) ve zamanla yoruluyor.
Kalp Kası Hastalıkları(Kardiyomiyopatiler): Koroner Arter hastalığı ve Hipertansiyon olmaksızın kalp kasında kasılma veya gevşeme bozukluğu gözlenen kalp hastalıkları Kardiyomiyopatil olarak adlandırılıyor. Birçok kardiyomiyopatide sebep saptanamıyor ve bu grup idyopatik kardiyomiyopati olarak sınıflanıyor.
Kalp Kapak Hastalıkları: Kapak fonksiyonlarında oluşan bozukluklar kalp kasının daha fazla yük altında kalasına neden oluyor. Daha fazla çalışmak zorunda kalan kalp kası zamanla yorulup kalp yetersizliği gelişiyor.
Doğumsal Kalp Hastalıkları: Kalp ve büyük damarlarda doğumsal yapı bozukluklarıyla seyreden bu hastalık grubundadad erken veya geç dönemde kalp yetersizliği görülebiliyor.
Kalp Ritim Bozuklukları: Hızlı ve düzensiz kalp atımlarıyla seyreden kalp ritim bozuklukları, tedavi edilmezlerse kalp kasının yorup kalp yetersizliğine neden olabiliyor.
Diğer Nedenleri: Şeker hastalığı, ağır kansızlık ve böbrek yetmezliği kalp yetersizliğine zemin hazırlayan hastalıklar olarak biliniyor.
KALP YETERSİZLİĞİNİN YAYGINLIĞI:
Kalp yetersizliği, hemen bütün kalp hastalıklarının son dönemlerinde ortaya çıkan bir klinik tablo olduğundan bütün dünyada yaygın olarak görülüyor ve hastaneye yatış nedenleri arasında birinci sırayı alıyor. Görülme oranı yaşla artıyor.
KALP YETERSİZLİĞİNİN BELİRTİ VE BULGULARI:
Nefes Darlığı: Eforla, yatar durumda veya gece uykudan uyandıran nefes darlığı şeklinde görülüyor.
Öksürük, pembe renkli köpüklü balgam
Halsizlik Yorgunluk
Bacaklarda, ayakbileklerinde, ayaksırtında şişlik (ödem)
Kalp atımlarında düzensizlik veya hızlanma
Boyun toplar damarlarında belirginleşme
Karaciğerde büyüme, gerilme, karın boşluğunda sıvı birikimi (Asit)
İştahsızlık, bulantı
Konsantrasyon güçlüğü
Bu belirti ve bulgular sadece kalp yetersizliğine spesifik olmayıp başka hastalıklardada görülebiliyor. Bu nedenle doktor muayenesini takiben kesin tanı için birtakım tetkiklerin yapılması gerekiyor.
KALP YETERSİZLİĞİ TANISI İÇİN UYGULANAN TESTLER:
Akciğer Filmi: Akciğer filminde kalp gölgesinin genişlemiş olması ve akciğerlerde sıvı birikiminin gözlenmesi kalp yetersizliği tanısını destekliyor.
Elektrokardiyografi (EKG): Kalp yetersizlikli hastaların büyük bir çoğunluğunda EKG’de anormal bulgular gözleniyor
Ekokardiyografi: Kalp yetersizliği tanısında kullanılan en değerli test olarak biliniyor. Ekokardiyografi ile; kalp boşlukları, kalp kapakları, kalp kasının fonksiyonları detaylı olarak incelenebiliyor. Kalbin kasılma fonksiyonun güvenilir bir parametresi olan Ejeksiyon Fraksiyonu (EF) ekokardiyografi ile sağlıklı bir şekilde ölçülebiliyor. Sağlıklı bir kalpte EF % 60 civarında olması gerekiyor. Bunun % 40’ın altında bulunması kişide şikayet olmasa bile kalp yetersizliğinin varlığını düşündürüyor.
Radyonüklid Ventrikülografi: Vücuda zararı olmayacak miktarda radyoaktif madde verilerek yapılan bu tetkikte sağ ve sol kalbin kasılma fonksiyonları değerlendiriliyor.
Kalp Kateterizasyonu ve koroner anjiyografi: Kasık veya koldaki atardamara kateter adı verilen ince bir tüple girilip buradan koroner damarlara kontrast madde verilerek filme alınıyor. Bu yöntemle koroner arterlerdeki darlık ve tıkanıklıklar net şekilde görülebildiği gibi, kalbin kasılma fonksiyonu kapakları hakkında değerli bilgiler ediniliyor.
Kan Testleri: Kalp yetersizliği şüphesi olan kişilerde; şeker böbrek ve troid fonksiyon testleri kan sayımı, serum elektrolitleri, kan yağları ve Pro-BNP testlerinin yapılması gerekiyor. BNP düzeyi 100pg/mh’nın altında ise %80 doğrulukla kalp yetersizliği olmadığı söylenebiliyor.
KALP YETERSİZLİĞİNDE TEDAVİ:
Kalp yetersizliği olan hastaların bir bölümünde altta yatan neden tedavi edilince kalp yetmezliği tamamen düzelebiliyor ( örn. Kalp kası hasar görmemiş, kapak fonksiyon bozukluğu cerrahi yöntemle düzeltilmiş bir hastada olduğu gibi ) Ancak kalp yetersizlikli hastaların büyük bir bölümü uzun süreli takip ve tedavi gerektiriyor.
İlaç Dışı Önlemler:
Sigara ve Alkol bırakılmalı
Tuz kısıtlanmalı, günde 2Gr ( Bir çay kaşığı ) ile kısıtlanması öneriliyor.
Sıvı alımı kısıtlanmalı vücutta yoğun sıvı birikimi ( ödem ) olan ve yüksek doz idrar söktürücü kullanma ihtiyacı olan hastalarda günlük sıvı alımının 1,5-2Lt. ile kısıtlanması öneriliyor.
Fazla kilo verilmeli fazla kilo kalbin iş yükünü artırdığından kalp yetersizliğini olumsuz yönde etkiliyor.
Grip ve Pnömokok aşısı yapılmalı. Solunum yolu infeksiyonları kalp yetersizliğini artırdıklarından bu tip önleyici tedbirlerin alınmasının faydalı olduğu bildiriliyor.
Düzenli egzersiz yapılmalı. Kalp yetersizliğinde; düzenli egzersizin fonksiyonel kapasiteyi artırdığı, hastalığa ait şikayetleri azalttığı, hipertansiyonun kontrolünü kolaylaştırdığı ve hastanın moralini iyi yönde etkilediği biliniyor. Bu nedenle şikayte neden olacak sınırı aşmadan yürüyüş, bisiklet yüzme gibi sporların düzenli olarak yapılması öneriliyor.
KALP YETERSİZLİĞİ TEDAVİSİNDE İLAÇ VE DİĞER YÖNTEMLER
Günümüzde kalp yetersizliğnin tedavisinde, bir bölümü şikayetlerin giderilmesinde etkili, bir bölümü aynı zamanda yaşam süresinide uzattığı ispatlanmış ilaçlar kullanılıyor. Ülkemizde yeteri kadar uygulanamasada ABD ve Avrupa ülkelerinde ilaç tedavisine cevap vermeyen ağır kalp yetersizliklerinde kalp transplantasyonu etkin bir yöntem olarak kullanılıyor. Kalp yetersizliğinde görülen ciddi ritim bozuklularna bağlı ani ölümü azaltan otomatik defibriltör ve bazı özel durumlarda kalp yetersizliğine olumlu katkılar sağlayan çift odacıklı pil bir süredir uygulanıyor.
